Tên sách: Văn minh vật chất của người Việt 

Tác giả: Phan Cẩm Thượng

Khổ sách: 18x24 cm

Số trang: 664 trang

Giá bìa: 180.000 VNĐ

Loại bìa: Bìa mềm, tay gập

Năm xuất bản: 2011

Phát hành: Tháng 6/2011

Giới thiệu sách

Đôi dòng về tác giả:

Phan Cẩm Thượng là họa sĩ, nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật. Ông tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Việt Nam, ở lại trường giảng dạy. Phan Cẩm Thượng nổi tiếng với “lối vẽ cổ xưa, những bức tranh u uẩn, đầy cảm thức về đời sống làng quê, với những mặt người tưởng chừng như mê ngủ, xung quanh con người có sự hiện diện của thánh thần, trong mỗi con người, có sự hiện diện khác nhau của những tính cách”… Ông là tác giả của các cuốn sách được nhiều độc giả đón đọc và giới phê bình đánh giá cao như: Chùa Dâu và nghệ thuật Tứ pháp, Nghệ thuật ngày thường. 

Về tác phẩm:

Văn minh vật chất của người Việt là cuốn sách được đánh giá là hay và lạ. Nó là câu chuyện của các đồ vật do con người làm ra và sử dụng. Những đồ vật ấy làm nên cái thế giới vật chất nhân tạo mà ta sống trong đó, biến đổi nó và cùng tiến hóa với nó. Nhờ phương pháp khảo cứu và phong cách viết đặc sắc, người viết đã sắp xếp ngăn nắp, mạch lạc các chủ đề tưởng như sẽ quá dàn trải. Bằng văn phong linh hoạt, pha trộn khéo léo giữa cách viết nghiên cứu và cảm hứng nghệ sĩ, cuốn sách gần 700 trang trở nên nhẹ nhàng “dễ đọc”, không khô khan giáo huấn.

Mục lục

Lời giới thiệu 1.

Lời giới thiệu 2.

Lời nói đầu.

Lời dẫn.

Chương Một. Những mặt cắt lịch sử

1. Một ngày của người Việt.

2. Sống và chết trên con thuyền.

3. Đường đi lối lại.

4. Xe cộ và thuyền bè. 

5. Những mặt cắt lịch sử.

Chương hai. Từ bàn tay đến công cụ

6. Đồ vật quay tròn.

7. Chầy và cối.

8. Công cụ hay vũ khí.

9. Từ bàn tay đến công cụ.

10.Công cụ sản xuất thông thường của nhà nông.

11. Đồ gia dụng mây tre đan.

12. Đồ gỗ gia dụng.

13. Đồ gốm và đồ kim khí trong đời sống thường nhật.

Chương ba. Cơm tẻ là mẹ ruột

14. Cơm tẻ là mẹ ruột.

15. Ngô khoai sắn và các loại lương thực khác.

16. Bữa cơm hàng ngày.

17. Cỗ bàn thịnh soạn.

18. Nước chấm.

19. Ăn quà sáng và tối ở thành thị.

20. Bánh nếp và bánh tẻ.

21. Chăn nuôi gia súc và đánh bắt cá.

22. Cây cối hoa quả và vườn tược.

Chương bốn. Sống dầu đèn chết kèn trống

23. Mộ táng. Từ con thuyền đến ngôi mộ. 

24. Đồ thờ tự đơn sơ và sang trọng.

25. Đồ trang sức.

26. Tấm áo manh quần.

27. Thập bát ban vũ nghệ.

28. Giấy bút và sách vở.

29. Phường bát âm và nhạc khí.

Chương năm. Nghệ thuật và hành vi

30. Công nghệ kiến trúc và loại hình kiến trúc.

31. Điêu khắc Phật giáo, phù điêu đình làng và tranh dân gian.

32. Cử chỉ thông thường của người Việt

33. Lời ăn tiếng nói liên quan đến đời sống vật chất.

34. Tổng quan về đời sống vật chất của người Việt hiện đại.

Phần kết

35. Những điều rút ra từ các mô hình sống.

36. Thay lời cuối sách.

37. Phụ lục 1. Niên biểu lịch sử văn minh vật chất Việt Nam.

38. Phụ lục 2. Góp ý cho cuốn Văn minh vật chất của người Việt của họa sỹ Phan Bảo.

39. Tài liệu tham khảo.

Bình luận sách / Điểm nhấn

“Buổi tối chúng ta đi ngủ, buổi sáng chúng ta thức dậy và đi làm, một trăm năm sống trên trần gian nếu cứ thế thì cuộc đời của con người không có gì đáng nói. Nếu so với tuổi của trời đất thì trăm năm của đời người chỉ là cái chớp mắt. May thay và không may thay, cuộc đời của mỗi cá nhân thường không mấy khi suôn sẻ. Không mấy ai tự nhận mình là người hạnh phúc. Và chính sự không suôn sẻ trong đời người phá đi cái nhàm chán mà ai nấy cũng vậy thôi. Người Việt sống trên dải đất nắng lắm mưa nhiều, sông và rừng đều nhiều sản vật, so với dân xứ tuyết và sa mạc, quả là có nhiều may mắn. Thế nhưng dải đất này chiến tranh liên miên. Nơi qua lại của nhiều nền văn hóa. Nơi các nhà nước phong kiến rất nhược tiểu và luộm thuộm trong nền hành chính của mình. Nên người Việt cũng thật đa sự, đa tình, vừa thực tế vừa ảo tưởng trong suốt hành trình của mình. Ý thức dân tộc thì rất mạnh mẽ, nhưng ý thức cá nhân thì rất nhợt nhạt”.

(Trích Bìa 4, Văn minh vật chất của người Việt – Phan Cẩm Thượng)

“Cuốn sách dầy với lượng minh họa lớn và đẹp là một món quà trí tuệ quý giá: Ta biết rất nhiều về thế giới vật chất mà ông cha, tổ tiên ta, chính chúng ta đã và đang tạo ra, sử dụng, hưởng thụ. Thế giới vật chất ấy làm ta thành văn minh và tạo nên một phần quan trọng của Văn Minh Việt rất đáng tự hào. Qua cách nhìn từ nhiều khía cạnh, cả cái yếu và cái mạnh, cái hay và cái dở, cái ‘tốt’ và cái ‘xấu’, cái kém cỏi và cái giỏi giang, cái cấp tiến và cái hủ lậu v.v và v.v... của dân mình, ta dường như tự nhìn lại mình và dân tộc mình rõ ràng hơn, âu yếm hơn. Một cuốn sách khó xếp gọn vào hạng mục lịch sử văn hóa, văn hóa học hay  dân tộc học, xã hội học... nhưng đạt tới một chiều kích nghiên cứu đáng nể trọng”.

(Trích Lời giới thiệu của Nguyễn Quân, Văn minh vật chất của người Việt – Phan Cẩm Thượng)

“Bởi vì bất cứ ai thuộc về triều đại hay hệ tư tưởng nào, bất cứ vua chúa hay anh hùng nào rồi cũng phải ăn cơm do cái cày được biến đổi tài tình ấy để cày xới loại đất đặc biệt ấy làm ra. Hơn thế nữa, chính những triều đại và những hệ tư tưởng ấy nói cho cùng cũng từng biến đổi, thịnh suy do chính sự thay đổi ở cái cán, cái điệp, cái lưỡi cày ấy... Phan Cẩm Thượng cho ta thấy điều đó, cho ta nghe ngôn ngữ đó, cụ thể, sinh động. Cái cày của người Việt. Cả cái thuổng, cái cuốc, cái bừa, cái rìu, cái rựa, con dao, cái rổ, cái rá..., cho đến cái bát ăn cơm, cái gáo múc nước, cái chum muối dưa, cái nồi, cái chảo, cái ông đầu rau, cái kiềng đặt nồi trên bếp... Chúng đều nói, và không chỉ nói về đất đai của con người; còn về trời đất của con người và của xứ Việt, về gió bấc và gió nam, mưa phùn mùa xuân, mưa giông mùa hạ, mưa ngâu mùa thu và mưa dầm mùa đông, lụt hiền lành và lũ hung dữ, về những con sông và những núi non, về các cồn cát chan chan dằng dặc ven biển và những cánh đồng phì nhiêu nuôi nấng hay khô cằn khắc nghiệt thách thức con người..., về tất cả những gì con người Việt phải ứng phó, thích nghi, gìn giữ hay biến đổi kiên trì có thể qua hàng nghìn năm miệt mài, thông minh và dũng cảm để mà trường tồn...”.

(Trích Lời giới thiệu của Nguyên Ngọc, Văn minh vật chất của người Việt – Phan Cẩm Thượng)